نرخ گذاری متفاوت کالاها توسط تولیدکنندگان، با عقل سازگار نیست - وبلاگ مایکروتاچ

به گزارش وبلاگ مایکروتاچ، واقعی بودن تخفیف های ارائه شده در فروشگاه های زنجیره ای و نیز دوکیفیتی یا به تعبیر دیگر دو درجه بودن بعضی کالاهای عرضه شده در این فروشگاه ها از جمله انتقاداتی است که مخالفین به این فروشگاه ها وارد می نمایند. در این راستا تماس با اتحادیه کشوری فروشگاه های زنجیره ای کشور به عنوان نماینده فروشگاه های زنجیره ای و اصلی ترین نهاد مدافع حقوق این صنف به گفتگویی با امیرخسرو فخریان؛ رئیس اتحادیه کشوری فروشگاه های زنجیره ای انجامید که در ادامه خواهد آمد.

به راستی راز تخفیف فروشگاه های زنجیره ای و به ویژه تخفیف های همیشگی فروشگاه های زنجیره ای همیشه تخفیف در چیست؟

هیچ رازی در میان نیست. هر چه هست ساز و کار و مکانیسمی است که کاملا تعیین است. فرایندی است که از ابتدا تا انتهای آن کاملا شفاف و قابل نظارت است. برای کسانی که بخواهند بدون غرض و یا بدون ذهنیت قبلی از فرایند قیمت گذاری و تخفیف در فروشگاه های زنجیره ای آگاه شوند همه چیز کاملا آشکار، عیان و قابل درک است. منتهی برای کسانی که نمی خواهند واقعیت ها را ببینند همه چیز رازآلود و مبهم است.

شاید بتوان گفت تمام آن چیزی که باعث می گردد فروشگاه های زنجیره ای بتوانند تخفیفات همیشگی و جذابی به مشتریان خود ارائه بدهند در دو اصطلاح قابل ذکر است: اول حجم بالای خرید این فروشگاه ها و دوم حذف واسطه ها و کوتاه کردن فرایند فراوری تا مصرف یا کاهش زنجیره تامین کالا. همین دوعامل است که توانسته شرایطی را به وجود بیاورد که شما از آن به عنوان راز تخفیف فروشگاه های زنجیره ای نام بردید. در حالی که همان گونه که در ابتدا گفتم هیچ رازی در میان نیست.

حجم و میزان بالای خریدی که توسط فروشگاه های زنجیره ای از فراوریکننگان صورت می گیرد و در اصطلاح علمی صرفه های ناشی از مقیاس نامیده می گردد که یکی از مهم ترین مزیت های فروشگاه های زنجیره ای است و دخالت مستقیم و موثری که در توان این فروشگاه ها برای ارائه محصولاتی با قیمت پایین و ارائه تخفیف دارد مهم ترین عاملی است که در موضوع قیمت و تخفیف در فروشگاه های زنجیره ای نقش آفرینی می نماید.

فروشگاه های زنجیره ای به دلیل حجم بالای سفارش کالا و خرید مقدار و مقیاس وسیع کالا از فراورینمایندگان از تخفیفات بیشتری از فراورینمایندگان می گیرند که می توانند در زمان فروش این کالاها به مشتریان خود با درنظر دریافت حاشیه سود کمتر برای خود، تخفیفات بیشتری را برای مشتریان خود در نظر بگیرند. پس فروشگاه های زنجیره ای به عنوان نظام کارآمد و نوین توزیع، از امکانات و توانایی های بالاتری برای ارائه تخفیفات دوره ای یا همیشگی و همچنین عرضه مداوم و مستمر کالا با قیمت پایین تر و منطقی تر به مشتریان برخوردار بوده و از این طریق ضمن افزایش رفاه مصرف نمایندگان، رضایت بیشتر آنان را فراهم می نمایند.

صرفه های ناشی از مقیاس تنها یک مزیت از مزیت های فروشگاه های زنجیره ای است. علاوه بر آنچه که گفته شد حدف واسطه ها و ارتباط مستقیم با تامین نمایندگان از دیگر مزیت های رقابتی فروشگاه های زنجیره ای است. فروشگاه های زنجیره ای علاوه بر این که در مرحله سفارش و خرید کالا، به علت حجم و مقیاس بالای سفارشات خود می توانند تخفیفات بیشتر و بهتری از تامین نمایندگان دریافت نمایند که بخشی از این تخفیفات در نهایت به شکل کاهش قیمت به مصرف نماینده منتقل می گردد به وسیله ارتباط مستقیم با فراورینمایندگان زمینه حذف واسطه ها و دلالانی را فراهم که با روش های مختلف، کالای فراوریشده را دست به دست نموده و به میل و اراده خود و بدون در نظردریافت شرایط جامعه و مردم در زمانی که خود صلاح بدانند کالا را وارد بازار می نمایند. فروشگاه های زنجیره ای با حذف واسطه ها و دلال ها، موجب کوتاه شدن زنجیره تامین و در نتیجه، کاهش ملموس قیمت کالاها از درب کارخانه تا فروش آن در فروشگاه های زنجیره ای می گردد. پس حذف واسطه ها و خرید مستقیم از فراورینمایندگان در کنار صرفه های ناشی از مقیاس توان فروشگاه های زنجیره ای را برای ارائه تخفیف، دوچندان می گردد.

آیا باید باور کرد که همین تخفیفاتی که فراورینمایندگان به واسطه حجم بالای خرید به فروشگاه های زنجیره ای می دهند و همین ظور حذف واسطه ها توسط فروشگاه های زنجیره ای موجب می گردد تا این فروشگاه ها بتوانند به مشتریان خود همیشه بیشترین تخفیف را ارائه نمایند؟

من قبل از پاسخ به سوال شما ضروری است این نکته را بیان کنم که تخفیف، صرفا یک خدمت است که از سوی فروشگاه های زنجیره ای به مشتریان ارائه می گردد. به تعبیر دیگر، تخفیف یک تکلیف یا اجبار نیست که فروشگاه های زنجیره ای طبق قانون مکلف به انجام آن باشند و چنانچه از ارائه آن خودداری نمایند مرتکب نقض قانون شده باشند. این خدمت اختیاری است و کاملا در اختیار خود فروشگاه های زنجیره ای است.

و اما برگردیم به سوال شما که آیا تنها صرفه های ناشی از مقیاس باعث می گردد تا فروشگاه های زنجیره ای بتوانند به مشتریان خود تخفیف های جالب ، جذاب و همیشگی ارائه دهند ؟ پاسخ این است که خیر.

شما خود بهتر از من می دانید که از دیگر عوامل موثر بر افزایش یا کاهش قیمت تمام شده هر کالا، هزینه حمل و انبارداری آن است. برخورداری فروشگاه های زنجیره ای از امکانات و توان مناسب در حوزه لجستیک و زنجیره تامین، آنها را قادر می سازد هزینه های حمل و انبارداری (نگهداری) محصولات را تا حد بسیار زیادی کاهش داده و با کاستن از این نوع هزینه ها قیمت نهایی کالاهای مورد احتیاج مصرف نمایندگان را کاهش داده و کالاها را با تخفیف بیشتر ارائه نموده و در عرصه رقابت، شرایط را به نفع خود و مصرف نمایندگان رقم بزنند.

تمرکز در مدیریت و استفاده از روش های علمی و به روز نمودن روش ها و سیستم ها در حوزه های مختلف فروش و بازاریابی و برخورداری از شعب متعدد و پراکندگی جغرافیایی در سطح کشور، فاکتورهای دیگری هستند که موجب شده تا با بالارفتن بهره وری در فروشگاه های زنجیره ای،طیف وسیعی از مشتریان در زیر پوشش این فروشگاه ها قرار گرفته و ضمن رقم خوردن حجم بالایی از فروش و توان در نظر دریافت حاشیه سود کمتر، کاهش هزینه ها و قیمت ها به نفع مشتریان محقق گردد.

از توضیحات شما چنین استنباط می گردد که جنابعالی به عنوان رئیس اتحادیه کشوری فروشگاه های زنجیره ای، واقعی بودن تخفیف های ارائه شده در فروشگاه های زنجیره ای را تایید می کنید؟

قطعا همین طور است. به دلایلی که در بالا گفته شد فروشگاه های زنجیره ای در مقایسه با دیگر فعالین این عرصه از توان بالا و میدان مانور وسیع تری در زمینه کاهش قیمت ها و درنظردریافت تخفیفات بیشتر و همیشگی برخوردار هستند. این که متاسفانه بعضی از افراد چنین وانمود می نمایند که فراورینمایندگان کالاهای سفارشی فروشگاه های زنجیره ای را با قیمتی بالاتر و غیرواقعی و متفاوت با دیگر فراوریات مشابه خود قیمت گذاری می نمایند تا این فروشگاه ها بتوانند با درج تخفیف، مصرف نماینده را فریب بدهند بی انصافی است چرا که نرخ گذاری متفاوت یا فراوری محصولاتی مشابه اما با دو قیمت متفاوت توسط فراورینماینده به هیچ عنوان مبنای کارشناسی ندارد و از سوی هیچ عقل سلیمی پذیرفته نمی گردد. چرا که هیچ فراورینماینده حاضر به انجام این کار نیست. زیرا نه تنها این کار موجب وارد شدن خدشه به اعتبار آن فراورینماینده می گردد بلکه از سوی نهادهای متعدد نظارتی، مورد پیگیری و تعقیب قرار خواهد گرفت.

استقبال گسترده و چشمگیر مردم از فروشگاه های زنجیره ای و خدمات آنها بهترین دلیل برای بیان اعتماد مردم به این فروشگاه ها و اطمینان آنها از سلامت خرید و قیمیت و کیفیت محصولات ارائه شده در فروشگاه های زنجیره ای است. اگر تخفیفات و قیمت و کیفیت محصولات ارائه شده در قروشگاه های زنجیره ای واقعی نباشد قطعا مردم می توانند احتیاجهای خود را از شبکه سنتی تامین نمایند. اما آمارها و آنالیز ها نشان می دهد که با گذشت زمان اعتماد و استقبال مردم از فروشگاه های زنجیره ای سیر صعودی داشته و گسترش فروشگاه های زنجیره ای نیز پاسخی به این اعتماد و استقبال مردمی است.

اما گفته می گردد بعضی فراورینمایندگان اگر هم فراوریات خود را با دو نرخ متفاوت در اختیار فروشگاه های زنجیره ای نگذارند این تفاوت را در کیفیت فراوریات خود دخالت می دهند. یعنی چه بسا قیمت روی کالاهایی که در اختیار فروشگاه های زنجیره ای قرارداده می گردد یا به سفارش این فروشگاه ها فراوری می شوند با دیگر کالاهای فراوری شده تفاوتی نداشته باشد اما کیفیت آنها متفاوت باشد. این همان نکته ای است که بویژه در خصوص حبوبات گفته می گردد...

این هم دیگر از آن حرف های غیرکارشناسی و غیردقیقی است که بیان می گردد و متاسفانه به دلیل جذابیتی که دارد مبنای اظهارنظرهایی ناصواب در خصوص فروشگاه های زنجیره ای می گردد. همان گونه که فراوری کالاهایی مشابه با دو قیمت متفاوت توسط یک فراورینماینده عاقلانه نیست و با وجود نهادهای مختلف نظارتی هیچ فراورینماینده ای ریسک آن را به جان نمی خورد طبعا ارائه یک محصول با یک نام و باقیمت مشابه اما با کیفیت متفاوت نیز نه عاقلانه است و نه امکانپذیر و اصلا از اساس مردود است.

بیایید فرض کنیم که شما یک فراورینماینده هستید که توانسته اید در نتیجه سال ها حضور در یک زمینه خاص برای خود آبرو و اعتباری کسب نموده و خود را به یک برند تبدیل نموده اید و پس از سرمایه گذاری های کلان و تحمل رنج ها و مرارت ها، در میان خریداران اعم از شرکت ها، تامین نمایندگان و مردم اعتبار و حیثیت و وجهه ای کسب نموده اید. آیا حاضر می شوید به خاطر کسب رضایت فروشگاه های زنجیره ای که تنها ده درصد از بازار این صنعت را در اختیار دارند چوب حراج به اعتبار و پرستیژ برند خود بزنید؟ پس این ادعا بی اعتبار است و قطعا از سوی متخصصین مردود است.

جنابعالی در یک فضای رویایی همه چیز را معقولانه و بر اساس اقدامات کارشناسانه تصور می کنید اما نمی توان منکر این شد که بسیار دیده شده است که میان قیمت های مندرج در فاکتور فروش فروشگاه های زنجیره ای با قیمتی که بر روی کالا درج می گردد اختلاف وجود دارد.

قطعا به قول شما نمی توان منکر این واقعیت شد که در بعضی از موارد به دلایل مختلف این اشتباهات بروز پیدا می نماید. اما واقعیت این است که در بیشتر موارد بروز این اتفاقات ناشی از اشتباه است و نه یک برنامه قبلی. یا یک اقدام عامدانه برای کم فروشی یا گرانفروشی و یا ارائه تخفیف های غیرواقعی. کسی منکر تخلف نیست. قطعا در هر صنعت و در هر تجارتی درصدی از تخلف هم احتمال دارد که البته باید با قاطعیت با آن برخورد کرد. اما مهم این است که اولا این مقدار از تخلف سیستماتیک نباشد و ثانیا به محض مشاهده مورد رسیدگی قرار گرفته و با آن برخورد گردد. به همین دلیل است که می توان مدعی شد چنانچه اختلاف و مغایرت قیمتی در فروشگاه های زنجیره ای اتفاق افتاده باشد از سنخ خطای رایانه ای از یک سو و اشتباهنیروی انسانی از سوی دیگر است که بخش زیادی از آن هم ناشی از تغییرات مداوم قیمت کالاهای فراوریی به دلیل شرایط مالی کشور و گرانی هایی است که با تغییرات زیاد روبرو می گردد و باعث می گردد که در فرایند درج قیمت های جدید در رایانه و یا تغییر اتیکت های قیمت کالا توسط نیروی انسانی، اشتباهاتی رخ بدهد.

نباید فراموش کرد که شفافیت در عملکرد و امکان رصد کالا از انبار تا توزیع از مزایای فروشگاه های زنجیره ای است در همین رابطه ماهانه با رصد نرخ 36 قلم کالای اساسی در شعب تحت پوشش اتحادیه در سراسر کشور و ارائه گزارش های تفصیلی به سازمان هایی از قبیل وزارت صمت، سازمان حمایت، ستاد تنظیم بازار، اتاق اصناف ایران، سازمان تعزیرات حکومتی و سایر سازمان ها و ارگان های مربوطه به صورت شفاف و مستند اقدام به اطلاع رسانی از شرایط بازار به مسئولین می گردد.

نقش نظارتی اتحادیه کشوری فروشگاه های زنجیره ای چگونه اعمال می گردد؟ آیا این اتحادیه نظارت مستمر و دقیقی بر اعضای خود دارد؟ اصلا آیا مواردی وجود داشته است که اتحادیه، مواردی از تخلف اعضا را به نهادهای نظارتی گزارش نموده باشد؟

قبل از پرداختن به موضوع بسیار مهم نظارت و بازرسی در فروشگاه های زنجیره ای مایلم که بار دیگر به این مضوع تاکید کنم که مردم خود بهترین قاضی، ناظر و بازرس هستند که با مراجعه یا عدم مراجعه به فروشگاه های زنجیره ای، قضاوت و نظارت و بازرسی خود را اجرایی می نمایند. وقتی می بینیم که در مقایسه با شبکه سنتی تامین کالا که البته خدمات ارزشمندش غیرقابل انکار است روز به روز فروشگاه های زنجیره ای بیشتر نقش خود را در زندگی شهفرایندان گسترش می دهند و مردم نیز بیشترین احتیاجهای روزانه و حتی بلندمدت خود را به وسیله فروشگاه های زنجیره ای تامین می نمایند می توانیم به این جمع بندی برسیم که در مجموع، مردم از عملکرد و خدمات این فروشگاه ها راضی هستند.

و اما در خصوص نقش نظارتی اتحادیه کشوری فروشگاه های زنجیره ای باید عرض کنم که این اتحادیه در راستای عمل به وظیفه ذاتی خود همیشه نسبت به ابهام زدایی درخصوص موضوعات مختلف و ایراداتی که به فروشگاه های زنجیره ای وارد می گردد گزارشات و مستنداتی را که توسط بازرسان اتحادیه از شعب تحت پوشش در سراسر کشور تهیه می گردد به سازمان های ذی ربط ارسال نموده است. به عنوان مثال بازرسان اتحادیه، ادعای تقلب و کم فروشی در تن ماهی، حبوبات بسته بندی شده، دستمال کاغذی و تخم مرغ را مورد آنالیز دقیق قرارداده و نتیجه مشاهدات خود را به نهادهای نظارتی منعکس نموده اند. در این میان جای بسی تعجب است که در مواردی حتی همین شفافیت در عملکرد به جای آن که مستوجب تشویق اتحادیه و بهره برداری های مثبت گردد مستمسکی برای مواخذه اعضای این اتحادیه شده است. آن هم اتحادیه ای که اعضای آن همگی از سرآمدان مالی و فعالین بخش خصوصی به شمار می فرایند و با کوشش در برطرف مسائل ناشی از تحریم های ظالمانه نه تنها به ایجاد آرامش در بازار یاری نموده اند بلکه اثرات روانی ناشی از آن را با مدیریت به هنگام خنثی نموده اند. نمونه بارزاین ادعا فعالیت بی وقفه در برهه های مختلف از جمله زمان شیوع ویروس کووید 19 در کشور است که شرایطی را به وجود آورد که برخلاف سایر کشورها، نه تنها قفسه ها خالی از کالا نشد بلکه با تزریق به موقع اعتماد، اطمینان و آرامش خاطر به جامعه، جو ناامنی و فقدان آرامشی را که می توانست موجب بروز بحران های مختلف اجتماعی گردد کنترل نماید.

ضمن تشکر از وقتی که برای این مصاحبه اختصاص داده اید به عنوان سخن پایانی اگر نکته ای هست بفرمایید.

واقعیت این است که هنوز هم حجم بیشتر خریدکالا و خدمات در این کشور به وسیله شبکه سنتی انجام می گردد و فروشگاه های زنجیره ای علی رغم رشد و گسترش خوبی که بویژه در دهه اخیر داشته اند هنوز هم بخش بسیار اندکی از بازار را در اختیار دارند اما متاسفانه بعضی نقدها و یا موضع گیری ها به گونه ای است که این نسبت را وارونه نشان می دهند. به تعبیر دیگر کوشش می گردد تا کاستی های ساز و کار سنتی تامین و توزیع کالا، به سمت فروشگاه های زنجیره ای سوق داده گردد. از این رو منصفانه نیست با نادیده دریافت خدمات فروشگاه های زنجیره ای چه در زمینه عرضه به موقع و ارزان تر کالاها به مردم و چه در ایجاد جو روانی مثبت اجتماعی که باعث کمتر شدن تاثیر تورم و گرانی بر مردم می گردد و اجازه نمی دهد تصور کمیابی کالاها باعث پیدایش بحران های مختلف اجتماعی گردد و چه در همکاری های نزدیک با نهادهای دولتی، انتقاداتی متوجه فروشگاه های زنجیره ای گردد که در نهایت وارد شدن ضرر و زیان به وقت و سرمایه جامعه و شهفرایندان را به دنبال داشته باشد.